Page 28 - BCC - BAHAR 2022 SAYI 12

Tadında Zamanında

UZMANINDAN

Diyetisyen

Gizem

ÇELEBİ

KAFEİN

Merhaba, ben Diyetisyen Gizem ÇELEBİ. Bugün sizlere vücut metabolizma hızına olumlu yönde etkisi olan
kafeinden bahsedeceğim. Sosyal bir alışkanlığa dönüşen kafein, keyif ve enerji verici etkileriyle hayatımızdaki
yerini her geçen gün biraz daha sağlamlaştırmış ve bu durum birçok kişinin hayatında bağımlılığa kadar ulaşmıştır.
Kafein ilk kez 1819 yılında Alman kimyager Friedrich Ferdinand Runge tarafından, kahve çekirdeklerinden izole
edilmiş olup elde edilen saf kafeine Runge Kafeini adı verilmiştir.
Kafein tein, trimetilksantin, matein, guaranin, metilteobromin gibi isimlerle de anılan, başlıca çay, kahve, kakao,
kola nut, mate, guarana olmak üzere 60’tan fazla bitki türünün meyvesinde, tohumlarında ya da yapraklarında
bulunan doğal bir alkaloiddir. Dolayısıyla bu bitkilerden yapılan yiyecek ve içeceklerin çoğunda bulunur. Kafein
tüketiminin en yaygın formu kahvedir, diğer tüketim formları ise soft içeceklerdir. Bir fincan kahve yaklaşık 100 mg
kafein içerir. Ortalama ve sağlıklı bir bireyde kafeinin etkisi, kabaca 250 miligram ve üzeri dozlarda başlamaktadır
ve günde 400 miligrama kadar tüketiminde herhangi bir sakınca bilinmemektedir.

Kafeinin insanlar arasında kullanımı yaygındır ve vücutta çeşitli fizyolojik etkiler oluşturur. Bunların en yaygın
olanları ve bilinenleri; kafeinin uyarıcı etkisinden kaynaklanan uyanık kalma, fiziki durgunluğu azaltarak
performansı arttırma, dikkat arttırma vb. gibi önemli etkilerdir.
Doğru oranlarda tüketilen kafeinin bilişsel performans, egzersiz performansı ve metabolizma üzerinde olumlu
bir etkisi olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle kafein tüketiminin kas gücünü artırdığı ve egzersiz sonucu
oluşan yorgunluğu geciktirdiği yapılan çalışmalar sonucu bulunmuştur.
Lipoliz (yağ yıkımı) ve yağ asidi oksidasyonu vücut yağını azaltmada önemli mekanizmalardır. Kafein yağ yıkımında
rol oynayan lipoliz uyarıcısıdır. Bu yüzden kafeinin yağ metabolizması üzerindeki etkileri de büyüktür.

28